Amatorzy białych win doskonale znają smak Chardonnay czy Sauvignon Blanc. Niewielu jednak miało okazję posmakować wina z winogron Ugni Blanc, choć winnice obsadzone tą odmianą zajmują – w samej tylko Francji – kilkadziesiąt tysięcy hektarów. Dlaczego z tak dużej powierzchni uprawy, z Ugni Blanc wytwarza się znikome ilości butelek wina? Odpowiedź jest tylko jedna – winogrona Ugni Blanc to podstawa produkcji koniaku.
W zachodniej części Francji, w departamentach Charente i Charente Maritime, prawie 80 000 hektarów zajmują winnice obsadzone charakterystyczną odmianą Ugni Blanc. Tutaj, na wyznaczonym obszarze powstaje koniak, oznaczony kwalifikowanym i chronionym pochodzeniem AOC/AOP.
Tradycja produkcji koniaków sięga XVI wieku
Wzmianka o konaku Augier pochodzi z 1643 roku. Dzisiaj koniak jest popularny na całym świecie, a jego zastrzeżona nazwa odnosi się do ściśle wyznaczonego regionu winiarskiego wokół miejscowości Cognac w zachodniej Francji. Paradoksalnie, ten tradycyjny, francuski trunek jest konsumowany głównie zagranicą. Prawie 98% produkcji koniaku, ponad 223 miliony butelek o wartości 3,2 miliarda euro, jest eksportowane do 160 krajów, a zaledwie 2% konsumują Francuzi. Najbardziej znane są czerty największe domy handlowe i marki koniaku, a ich udział w całkowitym eksporcie przekracza 90%:
- Hennessy,
- Martell,
- Rémy Martin,
- Courvoisier.
Gdzie i jak powstaje koniak?
Koniak jest wytwarzany na obszarze departamentów Charente i Charente Maritime w zachodniej Francji. Winnice w regionie Charente były już uprawiane w czasach rzymskich, jednak dopiero w XVI wieku holenderscy kupcy wprowadzili metodę gotowania wina, otwierając drogę do podwójnej destylacji i powstania koniaku.
Winnice obsadzone głównie odmianą Ugni Blanc służącą finalnie do wytwarzania koniaku – obejmują obszar około 80 000 hektarów, podzielony na sześć crus:
- Grande Champagne,
- Petite Champagne,
- Borderies,
- Bons Bois,
- Fins Bois,
- Bois.
Uważa się, że koniaki najwyższej jakości powstają z win Grande Champagne i Petite Champagne.
Koniak to wódka, rodzaj winiaku z białego wina
Koniak jest kompozycją – kupażem – różnych, starzonych wódek z różnych zbiorów winogron. Powstaje podczas podwójnej destylacji w specjalnym urządzeniu, miedzianym kotle ogrzewanym ogniem (tzw. alembiku), co pozwala zachować owocowy smak i świeżość wina. Następnie dojrzewa przynajmniej dwa lata w beczkach z dębu francuskiego. Oznaczony pochodzeniem AOC Cognac musi zawierać na etykiecie słowo Cognac, Eau-de-vie de Cognac lub Eau-de-vie des Charente.
Obszar, terroir Cognac AOC jest ściśle wyznaczony dekretem z pierwszego maja 1909 roku – dlatego koniak nie może powstawać gdziekolwiek. W 1938 roku wyznaczono także dopuszczalne odmiany winogron. Ponad 98% winnic obsadzonych jest odmianą Ugni Blanc, która nadaje winu i koniakowi owocowość i kwasowość. Do kupażu stosuje się także inne winogrona – Folle Blanche, dodające moc i nuty kwiatowe, Colombard, Montils oraz Folignan, odmiany o niskiej zawartości cukru.
Ugni Blanc – coś więcej
Ugni Blanc jest popularną, białą odmianą winogron uprawiana głównie we Francji – w Langwedocji, Prowansji oraz na Korsyce. Jest dominującą odmianą regionu Cognac, służącą do wytwarzania koniaku. Powstają z niej wytrawne wina białe o kolorze jasno-żółtym, dużej kwasowości i ubogich aromatach. Często jest dodawane do innych winogron nadając winu świeżość. Odmiana plenna – osiąga 100 – 150 hektolitrów z hektara.
Jak rozpoznać klasę koniaku (Ugni Blanc)?
Koniak, podobnie jak wino, ma wiele klas powiązanych z okresem starzenia. Odpowiednie oznaczenia znajdziemy na etykietach:
- VS – Very Special:
Koniak Very Special, także jako Trzygwiazdkowy, De Luxe lub Selection to kupaż wódek dojrzewających minimum dwa lata. Koniaki VS są najczęściej wykorzystywane do koktajli, long drinków – np. Hennessy Very Special.
- VSOP- Very Special Old Pale
Kategorię VSOP wprowadził w XIX wieku dom handlowy Hennessy. Koniak składa się z wódek dojrzewających przynajmniej cztery lata. Doskonały do bezpośredniej degustacji jaki i koktajli. Na przykład Camus VSOP Intensely Aromatic czy Rémy Martin VSOP.
- XO – Extra Old:
XO Extra Old lub Extra, Ancestral, Gold, Imperial. Także tych oznaczeń użył po raz pierwszy Hennessy w 1879 roku. Koniaki są starzone minimum 10 lat i uważa się je za najwyższy standard – gold standard. Głównie do degustacji, czysty lub z lodem jak na przykład Camus XO, Rémy Martin XO Excellence.
- XXO- Extra Extra Old:
Koniak starzony ponad 14 lat, jak na przykład Hennessy XXO Hors d’ Age Cognac.
- Napoleon:
Nie jest to klasa oficjalna. Są to koniaki starzone przynajmniej sześć lat, a ich pochodzenie nawiązuje do czasów Cesarza Napoleona i domu Courvoisier. Legenda głosi, że kiedy Napoleon został zesłany na wyspę Świętej Heleny zabrał ze sobą butelki koniaku Courvoisier. Koniak Napoleon jest nadal produkowany przez firmę handlową z Jarnac.
