Kiedy w 2008 roku wybuchła kolejna wojna między Gruzją i Rosją – o Osetię i Abchazję – i władze Rosji nałożyły embargo na gruzińskie produkty. Ucierpiało między innymi gruzińskie wino, dla którego rynek rosyjski był najważniejszy. Potępiając działania Rosji Unia Europejska zniosła cła na gruzińskie wino. W odwecie za subwencjonowanie europejskiego producenta Airbusa, administracja Donalda Trumpa nałożyła cła na niektóre produkty spożywcze z Europy. W tym właśnie na… wino. Pod koniec 2020 roku Chiny – oskarżając australijskich winiarzy o dumping – nałożyły na wina z Australii ogromne cła, redukując import wina z tego kraju prawie do zera. Tym razem znów pojawia się temat Rosji – rosyjski szampan.
Teraz kolej na Rosję i szampana – rosyjski szampan
Od 2 lipca 2021 roku obowiązuje w Rosji nowy przepis dotyczący reglamentacji napojów alkoholowych, zgodnie z którym terminem „szampan” mogą być oznaczone tylko wina wyprodukowane w Rosji.
Dotyka to przede wszystkim francuskiego szampana, popularnego w Rosji od czasów carskich. Pito go na dworze carskim i w pałacach arystokracji. Już w pierwszej połowie XIX wieku z Francji wypływały do Petersburga statki wypełnione skrzyniami szampana. Producenci szampana – tacy jak Veuve Cliquot, Roederer i inni – bogacili się na handlu z Rosją, co pozwalało na dalszy rozwój produkcji wina z bąbelkami. Louis Roederer wysyłał do Rosji ponad 33% całej produkcji szampana. Specjalnie dla Cara Aleksandra II powstał w 1876 roku szampan Luis Roederer Cristal.
Wiąże się z tym ciekawa historia
Czasy panowania Aleksandra II (1855 -1881) były w Rosji niezwykle burzliwe. Wprawdzie Aleksander II wprowadził szereg liberalnych reform – takich jak uwłaszczenie chłopów w Rosji i Królestwie Polskim – co wywołało niezadowolenie wśród arystokracji, posiadaczy ogromnych majątków ziemskich i korzystających z darmowej pracy poddanych chłopów. Napięta sytuacja zagrażała panowaniu cara. Podczas licznych, carskich obiadów pito szampana, zaś Aleksander obawiał się zamachu na życie. Dlatego zażądał, aby butelka szampana była przejrzysta. W ten sposób mógł obserwować bąbelki i w razie czego zapobiec wybuchowi bomby, jaka mogłaby ukrywać się pod nieprzejrzystym spodem ciemnej butelki. Louis Roederer zamówił we Flandrii przejrzystą – kryształową – butelkę z płaskim dnem. Stąd nazwa szampana – Cristal. Aż do roku 1945 szampan nie był powszechnie dostępny.
Radziecki i rosyjski szampan
Kwestionowanie wyłączności nazwy szampan dla francuskiego wina musującego z Szampanii nie jes w Rosji niczym nowym. W latach 1930 Stalin nazywał “radzieckim szampanem” krajowe, półsłodkie wino musujące o niskiej jakości – produkowane na masową skalę. Warto przypomnieć, że Związek Radziecki nie respektował praw autorskich i patentów z zachodnich krajów kapitalistycznych. Wytwarzano wino musujące o nazwie “Sowietskoje Igristoje”, a potem w Rosji (po upadku ZSRR) “Russkoje Igristoje”.
W Rosji „szampan” tylko od rodzimych producentów
Nazwa szampan ponownie wraca do rosyjskiej polityki. 2 lipca 2021 Władimir Putin podpisał poprawkę do ustawy o napojach alkoholowych, zgodnie z którą nazwę szampan mogą nosić tylko wina wyprodukowane w Rosji. Szampan importowany na rosyjski rynek z Francji może teraz nosić na etykiecie nazwę wino musujące. Podobnie jak wina z innych krajów. Jeśli producent francuskiego szampana nie zmieni nazwy na etykiecie – wówczas sprzedając wino w Rosji może być oskarżony o fałszerstwo. Dlatego grupa francuska LVHM, do której należą takie znane szampany jak Dom Pérignon, Ruinart, Veuve Cliquot, Moët et Chandon zdecydowała zawiesić eksport do Rosji.
Kto na tym skorzysta?
Z pewnością stracą producenci oryginalnego szampana z Szampanii. Jeżeli nie przystosują się do nowych warunków, stracą duży rynek rosyjski. Jednak nie wiadomo, czy są gotowi zrezygnować z prestiżowej nazwy i marki, którą zdobywali przez setki lat. Skorzystają na pewno rosyjscy producenci wina musującego, którzy mogą teraz nazywać go „szampanem”, choć do jakości oryginału będzie im bardzo daleko. Jednym z wygranych jest Jurij Kowalczuk, przyjaciel Putina, właściciel firmy Novi Svet, producenta win masujących na Krymie. Być może on właśnie był inicjatorem nowych regulacji?
Rosja importuje rocznie około 50 milionów litrów wina musującego, w tym 6,5 miliona szampana z Francji. Obecnie rosyjscy producenci oferują na krajowym rynku kilka marek taniego „szampana”, wytwarzanego w takich regionach jak Krasnodar, Rostow czy na zaanektowanym Krymie. Jednak produkcja krajowa nie jest w stanie zaspokoić popytu Rosjan na wino musujące.
Skorzystać mogą także producenci wina musującego z innych krajów
Michel Drappier z rodzinnej firmy, założonej w Szampanii w1808 roku, wysyła do Rosji 50000 – 70000 butelek szampana rocznie. Obawia się się, że za przykładem Rosji mogą pójść inne kraje i swoje wina musujące nazywać szampanem:
Może inni wpadną też na taki pomysł i będziemy mieli szampan argentyński lub koreański. Świat uznaje szampana za globalny skarb. Ci, którzy zamierzają się na niego, to oszuści, chuligani, którzy chcą korzystać z nazwy. To konsument będzie oszukiwany, nie wiedząc czy pije szampana czy wino musujące z Azji.
komentuje.
Francuski rząd zamierza wnieść sprawę rosyjskiej regulacji do WTO – World Trade Organisation. Jednak zanim WTO zajmie stanowisko w tej sprawie upłynie sporo czasu. Tymczasem francuscy producenci szampana będą ponosić straty i jeśli nie zaakceptują rosyjskich regulacji – utracą rynek tego kraju. I może właśnie o to chodziło producentom tworzącym rosyjski szampan.
