Nazwy odmian winogron – skąd pochodzą?

Kupując wino zwracamy uwagę – między innymi – na nazwę winogron umieszczoną na etykiecie. Odmiana winogron, z której wino powstało decyduje w dużym stopniu o kolorze, zapachach i smakach wina. Ważne jest również – gdzie, w jakim kraju, regionie winogrona dojrzewały. Z tej samej odmiany dojrzewającej w klimacie ciepłym lub zimnym powstają wina o nieco innych, charakterystycznych właściwościach. Sauvignon Blanc z regionu Malborough w Nowej Zelandii – położonego na wyspie południowej – daje wino o silnych aromatach, smaku agrestu z mineralna nutą. Podczas gdy z ciepłego Auckland – regionu z najbardziej na północ wysuniętej części kraju – wino jest dobrze zbudowane, ma aromat dojrzałego melona, figi i cytrusów. Trudno je pomylić. Skąd więc pochodzą nazwy odmian winogron?

Nazwy odmian winogron, trudna etymologia

Najczęściej.. nie wiemy jaka jest etymologia – skąd pochodzi nazwa Chardonnay, Merlot czy Pinotage. Pochodzenie  nazwy odmiany winogron jest często trudne do wyjaśnienia, choć w niektórych przypadkach można doszukać się wskazówek świadczących o tym, skąd wywodzi się  nazwa odmiany. Niekiedy nazwa odmiany pochodzi  od miejsca gdzie zostały odkryte, od cech winogron lub nazwiska osoby, która je odkryła lub stworzyła. Jednak nie zawsze tak jest..

Oto etymologia nazwy odmian winogron – kilku popularnych odmian

• Chardonnay;
• Primitivo aka Zinfandel;
• Tempranillo aka Aragonez, Tinta Roriz
• Zweigelt;
• Pinotage; Merlot.

Chardonnay

Chardonnay to symbol Burgundii – odmiana, z której powstają znakomite wina białe, słynne Grands Crus, takie jak np. Montrachet w podregionie Côtes de Beaune oraz charakterystyczne Chablis. Wprawdzie Chardonnay wywodzi się z Francji jest dzisiaj najbardziej popularną, białą odmianą winogron uprawianą na całym świecie, na powierzchni ponad 211 000 hektarów – od Australii i Nowej Zelandii, po USA, Chile i Argentynę czy Afrykę Południową.

Wiele wskazuje na to, że nazwa odmiany pochodzi od nazwy niewielkiej (200 mieszkańców) miejscowości Chardonnay, leżącej w regionie Bourgogne – Franche – Comté  w centralno-wschodniej Francji. Samo słowo może pochodzić od łacińskiego Cardonnacum, co oznaczało ziemia Cardusa, w czasach rzymskich właściciela trenów otaczających miejscowość Chardonnay.

W Chardonnay, jak w wielu miejscach we Francji, są winnice. Już w 1927 roku powstała tam spółdzielnie winiarska, która w 1994 roku połączyła się z sąsiednią spółdzielnią z Lugny – Cave de Lugny.  W uprawie dominuje Chardonnay, a od 1975 roku specjalnością jest wino musujące Crémant de Bourgogne – którego rocznie wytwarza się milion litrów.

Primitivo aka Zinfandel

Primitivo jest popularną, czerwoną odmianą z regionu Apulii na południu Włoch. Pierwsze wzmianki o tej odmianie pojawiają się w dokumentach rządowych w 1870 roku. Na pozór, słowo primitivo kojarzy się z prymitywny. Jednak faktycznie pochodzi od słów primitivus lub primaticcio, czyli wczesny – nawiązując do wcześniejszego w porównaniu do innych odmian dojrzewania winogron.

W USA, w Kalifornii odmiana Primitivo jest znana  od XIX wieku pod nazwą Zinfandel. Jej amerykańska nazwa może pochodzić od austriackich winogron Zierfandler, jakie w latach 1820tych sprowadzał George Gibbs, winiarz z Long Island. Jeden ze szczepów nosił nazwę Zinfardel z Węgier. Być może hybryda literowa nazw Zierfandler i Zinfardel zrodziła nazwę Zinfandel.

Niedawno odkryto, że genetycznie Primitivo/Zinfandel spokrewnione są z chorwacką odmianą Tribidrag, o wiele starszą od Primitivo i Zinfandel. Nazwa odmiany nawiązuje do chorwackiego słowa wczesny, czyli także odnosi się do okresu dojrzewania winogron.

Tempranillo aka Aragonez, Tinta Roriz

Tempranillo jest najbardziej znaną, hiszpańską odmianą, z której pochodzą doskonale wina czerwone, szczególnie z regionów Rioja i Ribera del Duero. Odmiana uprawiana jest także w Portugalii, pod nazwą Aragonez w regionie Alentejo oraz Tinta Roriz w regionie Douro, gdzie służy jako komponent do wytwarzania wina Porto.

Winogrono Tempranillo powstało z krzyżówki dwóch szczepów – Albillo i Benedicto. Odmiana Albillo jest uprawiana w regionach centralnej Hiszpanii, natomiast Benedicto ma już znaczenie historyczne, choć jej śladowe ilości odnajdują się jeszcze w Aragonii.

Nazwa Tempranillo pochodzi od zdrobnienia słowa temprano, czyli wcześnie i odnosi się do faktu, iż winogrona tej odmiany dojrzewają znacznie wcześniej aniżeli inne odmiany czerwone w Hiszpanii. Istnieje także odmiana biała – Tempranillo blanco.

Zweigelt – austriacka hybryda

Odmiana Zweigelt zawdzięcza swoją nazwę jej twórcy. Stworzył ją w latach 1920 austriacki biolog, profesor  Fritz Zweigelt, który skrzyżował  dwa szczepy – austriacki Blaufränkisch z  St. Laurent, szczepem spokrewnionym z Pinot Noir. Blaufränkisch daje wino owocowe, kwaskowate z wyczuwalnymi garbnikami, natomiast St Laurent  dodaje cechy łagodności.

Obecnie Zweigelt jest najbardziej popularną odmianą czerwoną w Austrii, uprawianą w wielu regionach winiarskich kraju. Z odmiany wytwarza się całe spektrum win – od młodych do dojrzewających w beczce, a także kupażowanych z innymi odmianami. Odmiana daje wysokie plony dlatego często winiarze ograniczają wydajność, aby zachować wysoką jakość winogron.

Pinotage

Pinotage to oryginalna odmiana z Afryki Południowej. Historycznie odmiana Pinotage jest młoda. Stworzył ją Profesor Abraham Perold w 1925 roku z połączenia Pinot Noir i Cinsault. Perold chciał wydobyć łagodność Pinot Noir i połączyć ją z bardziej krzepkim i wytrzymałym Cinsault.

Pierwsze sadzonki posadzono na eksperymentalnej farmie w Stallenbosch i zapomniano o tym.  Kiedy dwa lata później studenci uniwersytetu  czyścili teren, wykładowca Charlie Niehaus zauważył sadzonki winorośli i uratował je. Dzisiaj Pinotage to dominująca, czerwona odmiana  winogron w Afryce Południowej. Nazwę można łatwo rozpoznać Pinot wzięto z Pinot Noir, natomiast Cinsault był w tych czasach znany w Afryce Południowej jako Hermitage, stąd końcówka age, jaką dodał Perold i powstało Pinotage.

Merlot

Nazwy Merlot należy poszukiwać  na Południowym zachodzie Francji. Przypuszcza się, że nazwa winogron ma związek z czarno upierzonym ptakiem – kosem (fr. merle). W miejscowym dialekcie „merlau” oznacza mały, czarny ptak.

Najwcześniejsza wzmianka  o Merlot pochodzi z 1783 roku z regionu Libourne w Bordeaux , opisując wino jako „ciemne i doskonałe”. Kos bardzo lubi jagody winogron, a ciemny kolor wina Merlot jest podobny do koloru upierzenia ptaka. Stąd przypuszczenie, że nazwa Merlot pochodzi od nazwy ptaka – Merle.

Więcej o temacie “nazwy odmian winogron” dowiesz się z książki “Przewodnik po Świecie Wina”!