W okresie Oświecenia mecenasami winiarstwa są monarchowie, magnateria i bogaci mieszczanie. Słynne włoskie rody Antinori i Frescobaldi, związane z Toskanią już w XII i XIV wieku, znane były z zakładania winnic i produkcji wina o wysokiej jakości, które trafiało na papieskie i królewskie stoły, m.in. Henryka VII, króla Anglii. Winnice Antinori słyną dziś z wina Chianti Cassico.
Powierzchnia winnic była cztery razy większa niż obecnie. Konsumpcja wina per capita osiągała prawie 200 litrów rocznie. Plebs pił wino białe, rozcieńczane wodą lub śniegiem. Burżuazja piła mieszanki win białych i czerwonych. Wino traktowano jako jeden ze składników pokarmu. Dopiero później dobre wina bordoskie zaczęto pić dla przyjemności, podobnie jak szampan, którym upijano się na dworach królewskich i magnackich .
W konsumpcji dominowały słodkie wina białe o wysokiej zawartości alkoholu. Powoli zwiększały swoje znaczenie wina czerwone z Bordeaux, eksportowane w dużych ilościach do Anglii, gdzie nazywano je Claret
Upadek winiarstwa w XVII i XVIII wieku
Wieki XVII i XVIII to powolny upadek winiarstwa w Europie. Z jednej strony winnice niszczą liczne konflikty i wojny, z wojną 30 letnią (1618-1648) na czele. Jednakże prawdziwy cios przychodzi w połowie XIX wieku za sprawą mączniaka i mszycy amerykańskiej, zwanej filokserą.
Filoksera- zabójca winnic
W 1847 mączniak niszczy całe zbiory we Francji. W 1854 r zebrano tylko 10 % winogron. Niszczycielskiego dzieła w następnych dziesięcioleciach dokonuje mszyca -filoksera.
Filoksera przywędrowała do Francji z USA wraz ze sprowadzanymi stamtąd sadzonkami winorośli. Mszyca wykończyła winnice w całej Europie na dziesięciolecia. Dopiero w 1910 r. wynaleziono środek zwalczający filokserę i zaczęto powoli odbudowywać winnice. Wiele szczepów utracono bezpowrotnie.
Żółta mszyca, zwana filokserą, została sprowadzona do wioski Pujaut (niedaleko Awinionu nad Rodanem) z Ameryki. W roku 1861 winiarza zamieszkałego w tej okolicy odwiedził amerykański znajomy i obiecał przysłać sadzonki winorośli z Ameryki. Po jakimś czasie sadzonki dotarły do Francji , niestety z filokserą.
Filoksera – maleńki owad o rozmiarach niecałego milimetra rozmnaża się w postępie wykładniczym. W ciągu roku powstaje 8 generacji owada. Od wiosny do jesieni z jednej filoksery powstaje 25-30 milionów osobników.
Początkowo nic nie zapowiadało katastrofy. Zauważono jednak, że liście winorośli zaczynały usychać, a po jakimś czasie usychała cała roślina i cała winnica. Zaraza rozprzestrzeniała się bardzo szybko, najpierw we Francji, docierając do winnic Bordeaux, a następnie w całej Europie.
Długotrwałe szkody wyrządzone przez filokserę doprowadziły do tego, że w latach 1873-1903 powierzchnia winnic we Francji zmniejszyła się z około 2,5 do 1,7 miliona hektarów – czyli o tyle, ile dziś wynosi powierzchnia winnic we Włoszech.
